งานวิจัย @มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

งานวิจัย

เรื่อง อำนาจในการกีดกันการเข้าถึงที่ดิน พิพาทระหว่างรัฐและชาวบ้าน

กรณีศึกษา : ชุมชนบ้านตระเวง ตำบลจรัส อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์

การวิจัยเรื่อง อำนาจในการกีดกันการเข้าถึงที่ดิน พิพาทระหว่างรัฐและชาวบ้าน

กรณีศึกษา : ชุมชนบ้านตระเวง ตำบลจรัส อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์

มีวัตถุประสงค์เพื่อ

1) ศึกษาเงื่อนไขต่างๆ ที่เอื้อให้ภาครัฐสามารถกีดกันการเข้าถึงที่ดินของชุมชนบ้านตระเวง ตำบลจรัส อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์

2) ศึกษาเหตุผลที่ทำให้ชาวบ้านตระเวงยังไม่ได้รับเอกสารสิทธิ์ในที่ดินที่ได้รับการจัดสรรมาจนถึงปัจจุบัน

เป็นการศึกษาวิจัย เชิงคุณภาพ(Qualitative Research) โดยการศึกษาข้อมูลจากเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมโดยใช้เครื่องมือ สมุดบันทึกและเทปบันทึกเสียง จากชาวบ้านในหมู่บ้านตระเวง ตำบลจรัส อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์

จากผลการศึกษาเรื่อง “อำนาจในการกีดกันการเข้าถึงที่ดิน พิพาทระหว่างรัฐกับชาวบ้าน” กรณีศึกษาหมู่บ้านตระเวง ตำบลจรัส อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์ พบว่า รัฐใช้อำนาจในการกีดกันการเข้าถึงที่ดินของชุมนเกิดจากภาครัฐในท้องถิ่นละเว้นปฏิบัติหน้าที่ในการช่วยเหลือความเดือดร้อนของชาวบ้านในเขตชายแดนไทย-กัมพูชา ที่เกิดสงครามในอดีตและได้มีการจัดสรรที่ดินทำกินให้แก่ชาวบ้าน แต่ชาวบ้านไม่ได้รับหนังสือเอกสารสิทธิ์ใดๆ มีเพียงแค่ใช้ทำการเกษตรเท่านั้นและต้องอยู่ในเงื่อนไขที่รัฐกำหนดขึ้น ซึ่งมีความสอดคล้องกับแนวคิดเกี่ยวกับแนวคิดเกี่ยวกับอำนาจในการกีดกัน (Powers of exclusion) แนวคิดการอภิบาลที่ดิน (Land governance) ผลจากการศึกษานี้สอดคล้องกับแนวคิดเกี่ยวกับอำนาจในการกีดกัน (Powers of exclusion) แนวคิดการอภิบาลที่ดิน (Land governance) เพราะมีเรื่องของการใช้ที่ดิน รัฐการหันมาเน้นนโยบายอนุรักษ์พื้นที่ป่าของรัฐและการลดลงของการเกษตรกรรม ทำให้การใช้ที่ดินเพื่อการเกษตรลดลง แต่ในอีกมุมหนึ่ง เกิดการขยายตัวของพืชพาณิชย์บางชนิด การใช้ที่ดินทางการเกษตรในบางพื้นที่อย่างเข้มข้น รัฐหันมาใช้นโยบายประคับประคองการเกษตรในฐานะนโยบายการพัฒนาชนบท การจัดสรรที่ดินแก่คนจนหรือคนในพื้นที่ ทำให้เกิดการใช้พื้นที่การเกษตรมากขึ้นและเข้มข้นจนถึงปัจจุบัน การกีดกัน (Exclusion) สะท้อนให้เห็นกระบวนการการกีดกันในฐานะที่ตกอยู่ภายใต้โครงสร้างของความสัมพันธ์เชิงอำนาจ ซึ่งเกี่ยวข้องกับอำนาจ 4 ประเภท ได้แก่

(ก) กฎระเบียบ (regulation) ที่กำหนดเส้นเขตแดนการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ที่ดิน ทั้งแบบที่เป็นและไม่เป็นเครื่องมือทางกฎหมายและทั้งที่ออกโดยรัฐ กลุ่มตามประเพณี และแม้แต่กลุ่มข้ามชาติ

(ข) กำลัง (force) ซึ่ง “กีดกัน” โดยใช้ความรุนแรงหรือขู่ว่าจะใช้ความรุนแรงโดยรัฐและตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐ ในบางกรณีการใช้กำลังเกิดขึ้นควบคู่กับการใช้กฎระเบียบในการกีดกัน

(ค) ตลาด(market) ซึ่งจำกัดขอบเขตของการเข้าถึงที่ดินโดยผ่านการกำหนดราคา การเก็งกำไรและการซื้อขายที่ดินและอสังหาริมทรัพย์

(ง) ความชอบธรรม (legitimation) กล่าวคือ การสร้างฐานทางศีลธรรมให้กับการอ้างสิทธิเด็ดขาด โดยการทำให้กฎระเบียบ ตลาด และกำลัง เป็นที่ยอมรับได้ทั้งในเชิงการเมืองและในเชิงสังคม

ชื่อเรื่อง : อำนาจในการกีดกันการเข้าถึงที่ดิน พิพาทระหว่างรัฐและชาวบ้าน กรณีศึกษา : ชุมชนบ้านตระเวง ตำบลจรัส อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์ ผู้ศึกษาค้นคว้า นายภุมรินทร์ โมทอง อาจารย์ที่ปรึกษา ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ณัฐกานต์ อัครพงศ์พิศักดิ์ ชื่อปริญญา รัฐศาสตร์บัณฑิต (ร.บ.) สาขาวิชา การเมืองการปกครอง มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ปีที่พิมพ์ 2561